معاویه خلیفه اموی با عقیل، برادر امام علی علیه السلام نشسته

 بودند. معاویه رو به حاضران کرد و گفت: ای اهل شام!

این کلام خداوند متعال را شنیده اید که می فرماید: «تَبَّتْ یَدا أَبی

لَهَبٍ» (بریده باد دو دست ابی لهب) (لهب:) گفتند:

آری. معاویه گفت: «ابولهب» عموی عقیل است. عقیل هم بلافاصله

گفت: ای اهالی شام این کلام خداوند متعال را

شنیده اید که می فرماید: «وَ امْرَأَتُهُ حَمّالَةَ الْحَطَبِ» (و زن او که حمل کننده هیزم است.) (لهب: 4) گفتند: آری.

عقیل گفت: «حمّالة الحطب» عمه معاویه است.

در این حکایت، جامی فواید خاموشی در برابر عیوب دیگران را یادآور

می شود. اگرچه سکوت و خاموشی در برابر انحراف ها، ستم ها،

حق کشی ها و سم پاشی های دشمنان دین، عملی ناپسند و

نابخشودنی است، ولی در برابر عیوب خود و دیگران نشانه خرد،

آگاهی، تیزهوشی و عبادت است. چنان که رسول خداصلی الله علیه

و آله وسلم می فرماید:

«سکوت والاترین عبادت هاست».

زیرا استوارتر از شیوایی در گفتار، خموشی است در جایی که سخن

گفتن شایسته نیست. از سوی دیگر، چون خموشی، عیب ها را در

خود پنهان می دارد، «خزانه داری برتر از خاموشی نیست.»

با وجودی که سکوت در برابر عیب های خود و دیگران سهل و آسان

می نماید، ولی در عمل کاری بس مشکل است که گاه حتی باهوش

ترین افراد از آن به دلایل گوناگون از جمله غوطه ور شدن در گناه،

خودخواهی و خودپسندی غافل می شوند. به گونه ای که پرده های

غرور بر چشمان آنها سایه می افکند و بدون توجه به عیب های خود

به عیب جویی ازدیگران می پردازند و با زبان خویش،زمینه برملاشدن

عیب های خود را فراهم می کنند. این واقعیتی است که در منابع

دینی هم بدان تأکید شده است.امام علی علیه السلام می فرماید:

«هر که عیب جویی کند، عیب جویی شود و هر که دشنام دهد

پاسخ شنود».

در حکایت بالا نیز معاویه با تمام سیاسی کاری و هوشمندی اش،

به سبب غوطه ور شدن در گناه و خودخواهی، یک لحظه از نسب

خویش غافل شد و به قصد تحقیر، نَسب عقیل را به ابولهب نسبت

می دهد، ولی غافل از اینکه عقیل جسورتر و نکته سنج تر از آن

است که بتوان از او عیب جویی کرد. ازاین رو، با آگاهی کامل از

پیشینه ننگین معاویه با پاسخی به هنگام او را سرافکنده می سازد.

در حالی که معاویه می توانست با سکوت و خاموشی و حفظ اسرار

و عیب خویش مرتکب گناه عیب جویی از دیگران هم نشود.بی شک،

سعادتمند و خردمند کسی است که بر عیب دیگران سرپوش بگذارد

و بر عیب خود بینا باشد.

صغیر اصفهانی

پیام متن:

خموشی به موقع، انسان را از لغزش هایی چون عیب جویی

نگه می دارد.